Τάσεις και προοπτικές στο επάγγελμα του δασκάλου

Ορκωμοσία, πτυχίο και διορισμός. Για τους περισσότερους νέους δασκάλους η λέξη «ανεργία» ήταν σχεδόν άγνωστη τα τελευταία χρόνια, ωστόσο τα μηνύματα δεν είναι ελπιδοφόρα για τους αποφοίτους των παιδαγωγικών τμημάτων από το 2015.
Η μείωση των σχολικών μονάδων κατά 12%, ο δραστικός περιορισμός των συνταξιοδοτήσεων και η αναλογία της μιας πρόσληψης για κάθε πέντε αποχωρήσεις «φρενάρουν» την ταχεία απορρόφηση των δασκάλων από τη δημόσια εκπαίδευση. Μάλιστα, εκτιμάται ότι οι πίνακες των αναπληρωτών θα γεμίσουν με 8.000 δασκάλους σε μία τετραετία, από 4.345 που είναι σήμερα, αν διατηρηθεί η ετήσια αύξηση των αδιορίστων κατά 25%.

Αγωνιώδη ερωτήματα
Την παραπάνω εικόνα, που ανατρέπει τα μέχρι στιγμής δεδομένα για τον κλάδο των δασκάλων, σκιαγραφεί έρευνα που διεξήγαγε επιστημονική ομάδα της εταιρίας συμβούλων εκπαίδευσης και σταδιοδρομίας «Employ», υπό την επίβλεψη των συμβούλων Χρήστου Ταουσάνη, Κωνσταντίνου Κότιου και του συνεργάτη - εκπαιδευτικού ερευνητή Βασίλειου Καλόγηρου. Αφετηρία για την εκπόνηση της μελέτης, που φέρει τον τίτλο «Τάσεις και προοπτικές στο επάγγελμα του δασκάλου», αποτέλεσαν τα αγωνιώδη ερωτήματα αριστούχων μαθητών. Κατά τη συμπλήρωση των μηχανογραφικών τους εξέφραζαν απορίες για το αν θα πρέπει να αξιοποιήσουν τις υψηλές βαθμολογίες τους για τη «σιγουριά» του Παιδαγωγικού.
Υπενθυμίζεται ότι το ολοήμερο σχολείο συνέβαλε στην απορρόφηση χιλιάδων νέων δασκάλων, με αποτέλεσμα να αδειάσουν οι πίνακες των αδιορίστων και να εκτοξευτεί η ζήτηση για τα παιδαγωγικά τμήματα στις πανελλήνιες εξετάσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι οι βάσεις του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ «ανταγωνίζονται» με αυτές της Νομικής τα τελευταία χρόνια.
Οι συνταξιοδοτήσεις
Ωστόσο, οι πόρτες των σχολείων σταδιακά φαίνεται ότι... κλείνουν την προσεχή πενταετία για τους νέους αποφοίτους των Παιδαγωγικών Τμημάτων, σηματοδοτώντας την επιστροφή του εφιάλτη της ανεργίας στο συγκεκριμένο κλάδο. Το τρέχον σχολικό έτος (2010-2011) καταγράφηκαν 4.345 αδιόριστοι δάσκαλοι, που εργάζονται ως αναπληρωτές, παρουσιάζοντας αύξηση 24,53% σε σύγκριση με το 2009-2010.
Τα συμπεράσματα
Η επεξεργασία στοιχείων του υπουργείου Παιδείας για τις συνταξιοδοτήσεις οδηγεί τους ερευνητές στα εξής συμπεράσματα:
1. Ο ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ36.813 δασκάλων τα τελευταία 21 χρόνια (από το 1990 έως το 2011) συνεπάγεται και σταδιακή μείωση των άμεσων συνταξιοδοτήσεων.
2. ΟΙ ΔΙΟΡΙΣΘΕΝΤΕΣτων τελευταίων 21 ετών δεν έχουν ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
3. ΚΟΒΟΝΤΑΙοι πρόωρες συντάξεις. Αυτό αφορά κυρίως τις γυναίκες που αποτελούν και την πλειονότητα των δασκάλων (31.036 γυναίκες και 15.787 άνδρες εκπαιδευτικοί).
4. AΥΞΑΝΟΝΤΑΙτα όρια συνταξιοδότησης.
5. ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ο αριθμός των δασκάλων που αποκτούν δικαίωμα συνταξιοδότησης. Μετά την αποχώρηση 2.700 δασκάλων, απομένουν 5.839 εκπαιδευτικοί άνω των 50 ετών, οι οποίοι αποτελούν περίπου το 12,9% των υπηρετούντων. Με βάση τα ηλικιακά στοιχεία, αυτοί που μπορούν να συνταξιοδοτηθούν άμεσα είναι 3.092 (6,8%).
Συγχωνεύσεις
Λόγω του «Καλλικράτη» στην εκπαίδευση, το επόμενο σχολικό έτος δε θα λειτουργήσουν 715 δημοτικά σχολεία. Η μείωση αυτή, σύμφωνα με την έρευνα, ανέρχεται σε 12% και θα οδηγήσει σε ελάχιστους διορισμούς δασκάλων αλλά και σε περιορισμό των αναγκών για αναπληρωτές. Επιπλέον, από το 2003 έως και το 2009 παρατηρείται συνεχής μείωση του μαθητικού πληθυσμού το δημοτικών, όπως επίσης και των εκπαιδευτικών μονάδων. Από τους 654.780 μαθητές της περιόδου 2003-2004 φθάσαμε στους 635.804 μαθητές το 2008-2009, δηλαδή στα θρανία κάθονται 18.976 λιγότεροι μαθητές.
Εως το 2015
H εκτίμηση για μείωση του αριθμού των δασκάλων που θα απασχολούνται ως μόνιμοι και αναπληρωτές ενισχύεται και από άλλες παραμέτρους, όπως η μείωση των αποσπάσεων, των εκπαιδευτικών αδειών, το κλείσιμο των μικρών σχολείων και η μικρή επιβάρυνση που θα προκύψει από την έλευση αποφοίτων παιδαγωγικών τμημάτων του εξωτερικού (Βουλγαρία, Ρουμανία και Κύπρο). «Η μείωση μπορεί να συγκρατηθεί προσωρινά -και μέχρι το 2015, έτος πλήρους εφαρμογής του νέου ασφαλιστικού- από τον αυξημένο αριθμό συνταξιοδοτήσεων και από την αύξηση των ολοήμερων σχολείων», επισημαίνουν οι ερευνητές.