Μην τα καίτε, αγαπήστε τα!

Tης Tασουλας Kαραϊσκακη

Στο κλείσιμο της σχολικής χρονιάς πολλοί μαθητές καίνε ή σκίζουν τα βιβλία τους, γεμίζοντας τους δρόμους γύρω από τα σχολεία με έναν ιδιότυπο χαρτοπόλεμο. Σε αυτό το γεμάτο μηνύματα ξέσπασμα συμπυκνώνεται όλο το ζήτημα των σχολικών βιβλίων. Η καταστροφή τους παραπέμπει σε απελευθέρωση από πολύμηνη «φυλάκιση» σε στριφνά κείμενα, δυσνόητες πληροφορίες, δομημένες κατά τρόπο δαιδαλώδη, χαοτικό και εκτυπωμένες άσχημα, αχνά, πάνω σε σελίδες δεμένες πρόχειρα, που διαλύονται με την καθημερινή χρήση και συγρατούνται με σελοτέιπ, κάτω από ένα λεπτό εξώφυλλο φθαρμένο, κατσαρωμένο. Είναι απορίας άξιο σε τι ποσοστό τα χρησιμοποιημένα βιβλία θα επιστραφούν ώστε να ξαναχρησιμοποιηθούν, όπως πρότεινε το υπουργείο Παιδείας. Μην καίτε τα βιβλία, δώστε τα στους επόμενους.

Σύμφωνα με το υπουργείο, ένα 10% της ετήσιας παραγωγής σχολικών βιβλίων να εξοικονομηθεί, το κέρδος θα ανέλθει στα 2 - 3 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, κατ’ ομολογία των ίδιων των αρμοδίων, τα βιβλία που παράγονται (1.200 τίτλοι, 45 εκατ. αντίτυπα ετησίως) είναι κατά 25% περισσότερα από τα αναγκαία. Μάλιστα, σύμφωνα με μαρτυρίες καθηγητών, μέρος αυτών που φτάνουν στα σχολεία, πάντα σε μεγαλύτερους αριθμούς, δεν διανέμονται ποτέ γιατί δεν είναι προγραμματισμένο να χρησιμοποιηθούν και έτσι σωροί ολοκαίνουργιων τόμων μένουν όλο τον χρόνο σε διαδρόμους ή αποθήκες για να οδηγηθούν τελικώς στην ανακύκλωση. Αποτελεί αυτό ένδειξη ενδιαφέροντος της πολιτείας για το πιο ευαίσθητο και καθοριστικό μέσο μετάδοσης αξιών και γνώσης, τρόπο να δοθεί στους μαθητές το μήνυμα του σεβασμού προς το δημόσιο αγαθό; Η επανάχρηση του βιβλίου, πολύ σωστή πρακτική, γιατί ισχυροποιεί την αξία, στα μάτια του μαθητή, του κάθε μεμονωμένου εγχειριδίου, είναι εφικτή υπό ορισμένες προϋποθέσεις, με πρώτη και κύρια τον σεβασμό των ίδιων των ιθυνόντων προς το σχολικό σύγγραμμα και ευρύτερα το βιβλίο. Τι έχει κάνει το κράτος, λογου χάρη, για τις σχολικές βιβλιοθήκες; Ιδρύθηκαν δοκιμαστικά, ψαλιδίστηκαν δραματικά, χρηματοδοτήθηκαν λειψά, εφοδιάστηκαν πρόχειρα και, παρά τις βροντερές υποσχέσεις περί πολλαπλασιασμού τους, σήμερα έχουμε 757 (οι περισσότερες υπολειτουργούσες ή κλειστές) σε σύνολο 14.000 σχολείων. Η βιβλιοθήκη προσφέρει τη δυνατότητα του πολλαπλού εγχειριδίου ενάντια στην κρατούσα «παπαγαλία». Ο ίδιος ο πολιτισμός μας δεν βασίζεται στην αλήθεια του ενός και μοναδικού συγγράμματος, αλλά σε μια πολλαπλότητα πηγών που τροφοδοτούν την εφηβική τάση για αναζήτηση. Οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν πολλά βιβλία για να μπορέσουν να επεξεργαστούν μια δική τους σκέψη και εκ παραλλήλου να εκτιμήσουν την αξία τους.
Σε μερικά ζητήματα δεν θέλουμε να βγάλουμε το κεφάλι από την άμμο. Ο σεβασμός προς το σχολικό βιβλίο συνδέεται άμεσα με όλη την εκπαιδευτική διαδικασία. Δεν καλλιεργείται με την εκμάθηση «κονσερβαρισμένης» ύλης, μέσα από τεστ και εξετάσεις, αλλά με την ανάπτυξη της ικανότητας του μαθητή να διατυπώνει ερωτήματα και να αναζητεί απαντήσεις. Τα βιβλία κρατάνε το κλειδί της δημιουργίας σε έναν κόσμο γεμάτο αντιξοότητες. Μια νέα κοινωνία ανατέλλει εκεί ακριβώς που αρχίζει η άνθηση της γνώσης.